Soạn bài Thái sư Trần Thủ Độ – văn lớp 10
Bài làm
Câu 1: Nêu những tình tiết liên quan đến Trần Thủ Độ. Mỗi tình tiết đã bộc lộ một khía cạnh nào về tính cách của ông ? Từ đó, anh (chị) có nhận xét gì về nhân cách của Trần Thủ Độ ?
Gợi ý trả lời:
– Trong văn bản có nhiều tình tiết liên quan đến Trần Thủ Độ. Mỗi tình tiết đã bộc lộ một khía cạnh khác nhau về tính cách của ông. Các chi tiết sau đây đã làm nổi bật bản lĩnh và nhân cách vị thái sư đầu triều, thẳng thắn, độ lượng, nghiêm minh và đặc biệt là chí công vô tư. Đó là một phẩm chất đáng quý và ông xứng đáng là chỗ dựa của đất nước, là người nhân dân đặt niềm tin:
+ Thứ nhất là, đối với người hoặc mình, ông không ứng xử theo cách cư xử tầm thường, không phủ nhận lỗi lầm của bản thân mà còn thừa nhận lời nói chính xác của người khác: “Đúng như lời người ấy nói” và lấy tiền lụa thưởng cho anh ta. Điều đó cho thấy ông là người có đức tính nghiêm khắc với bản thân và biết nhìn nhận vấn đề trong sự tiếp nhận ý kiến của người khác, không làm việc một cách chủ quan, áp đặt. Việc làm đó của ông đem lại sự khích lệ lớn cho người cấp dưới và đề cao đức tính trung thực, dũng cảm, dám sai dám sửa và dám chỉ ra sai lầm của người khác dù người đó là người trên quyền của mình.
+ Thứ hai là, đối với người lính canh giữ thềm cấm, ông không bênh vợ và bắt tội người lính mà trước hết là tìm hiểu rõ sự việc. Khi biết rõ sự việc, ông có thái độ khích lệ người lính vì người lính đã biết giữ đúng quy tắc, làm theo lệnh mà cấp trên đề ra và giữ nghiêm phép nước. Từ cách xử trí công việc như vậy, ta có thể thấy ông là vị quan chí công vô tư, tôn trọng luật lệ, không thiên vị người thân, lại biết làm sáng tỏ sự việc trước khi quyết định để tránh khỏi sai lầm.
+ Thứ ba là, đối với việc công, khi được họ hàng nhờ cậy xin chức tước, ông không những từ chối mà còn dạy cho họ một bài học. Ông đưa ra một thử thách rằng: “Muốn làm chức quan ấy phải chịu bị chặt một ngón chân để phân biệt với các người khác”. Những kẻ tới nhờ vả vì thế mà sợ hãi không dám dựa dẫm vào ông nữa. Ông là người biết giữ gìn sự công bằng trong xã hội và tuân thủ theo đúng luật lệ quốc gia, bài trừ tệ nạn tham nhũng, chạy chức chạy quyền, dựa dẫm, ỷ lại vào người thân thích.
+ Thứ tư là, đối với người trong gia đình, ông là người có thái độ chống lại thói “gia đình trị” rất rõ ràng. Khi vua phong chức cho An Quốc, anh của Trần Thủ Độ, ông đã thẳng thắn trình bày quan điểm của mình là không phụ thuộc vào mối quan hệ gia đình mà đòi hỏi người được phong chức phải có cốt cách, tài năng: “Nên căn cứ vào phẩm chất, năng lực của mỗi người mà phong chức tước, khônơ nên hậu đãi cả hai anh em, mà làm rối việc triều đình”. Rõ ràng, ta có thể thấy rằng Trần Thủ Độ là người không tư lợi, luôn đặt việc công lên trên lợi ích gia tộc.
Câu 2: Nêu những nét đặc sắc trong nghệ thuật kể chuyện và khắc hoạ nhân vật của nhà viết sử (chú ý những xung đột kịch tính, những bước ngoặt bất ngờ, thú vị trong các tình tiết làm nổi bật tính cách nhân vật).
Gợi ý trả lời:
Những nét đặc sắc trong nghệ thuật kể chuyện và khắc hoạ nhân vật của nhà viết sử là:
– Nghệ thuật xây dựng tình huống giàu kịch tính, lựa chọn chi tiết đắt giá.
– Nghệ thuật tạo dựng xung đột truyện. Mỗi câu chuyện đều có những xung đột và mâu thuẫn đem cốt truyện đi đến cao trào và được giải quyết một cách bất ngờ.
– Nghệ thuật sử dụng ngôn từ theo lối viết sử rất kiệm lời, không miêu tả chi tiết hay đi vào phân tích tâm lí nhưng hình tượng nhân vật vẫn hiện lên sâu sắc.
